Samodzielność - porady

Treść

Jak wspomagać dziecko w dążeniu do samodzielności.

 „Samodzielność jest gotowością do podejmowania zadań opartych na osobistej aktywności, a jej źródłem jest wola działania i akceptacja celu. Jest to droga rozwoju indywidualnego, której przejście prowadzi – najpierw w wymiarze dziecięcym, później dorosłym- do zwiększenia kontroli nad własnym życiem.”*

Wszystko co przedszkolak wykona własnymi rękami, do czego dojdzie własną myślą, co przeżyje, przyczynia się do budowania jego umiejętności, wiedzy o sobie, innych oraz otaczającym świecie. Dlatego tak ważne jest, aby wspierać jego samodzielność, która w wieku przedszkolnym przejawia się w następujących aspektach:

1.Samodzielność praktyczna – widoczna w codziennych czynnościach na rzecz samego siebie, rodziny, grupy przedszkolnej. Mówiąc o samodzielności zależy nam na tzw „samodzielności obowiązku” ( tj. samodzielnym radzeniu sobie w potrzebach fizjologicznych,  ubieraniu, porządkowaniu, układaniu swoich ubrań, zabawek,  wykonywaniu poleceń dorosłego)

2.Samodzielność  umysłowa- polega na podejmowaniu decyzji, rozwiązywaniu  problemów pojawiających się podczas zabawy, nauki.

3.Samodzielność społeczna- przejawia się w umiejętności współdziałania z rówieśnikami, opiekunami, nauczycielami, porozumiewaniu się z nimi oraz braniu odpowiedzialności za podejmowane decyzje społeczne( np. podczas wspólnej zabawy  z rówieśnikami) Umożliwiamy dzieciom rozwiązywanie  sytuacji problemowych, dając im samodzielnie ustalić jakie rozwiązanie proponują.

Jak uczyć dzieci samodzielności?

1.Nie spiesz się– największym wrogiem nauki samodzielności jest brak czasu. Nie raz rodzice przyznają, że łatwiej i szybciej jest ubrać i nakarmić dziecko, niż czekać aż samo zje i się ubierze. Gdy się przeoczy jednak odpowiedni moment w rozwoju, można zahamować u swojej pociechy niezwykle cenną  aktywność i pozbawić inicjatywy w dążeniu do samodzielności.

2.Utrwalaj umiejętności dziecka w nowych środowiskach– jeśli dziecko nauczy się sprzątać swoje zabawki , potrafi je odkładać na stałe miejsce, to nie zawsze ochoczo to robi, ponieważ już to umie. Działanie to jest dla niego  mało atrakcyjne zatem szuka innych, nowych doświadczeń. Dlatego w domu dzieci często uciekają od wcześniej podjętych zobowiązań, ale już gdzie indziej np. w przedszkolu, przed innymi osobami, u babci, pochwalą się, że są w jakimś zakresie samodzielne. Nauczenie się, że każdy ma obowiązki i nie zawsze je lubi ale musi wykonywać to długi proces.

3.Każdorazowo doceniaj nie tylko efekt działania lecz także wysiłek– dopiero wielokrotne  próby, mniej czy bardziej udane przyniosą  w efekcie oczekiwany sukces. Nie porównuj dzieci, bo każdy ma inną zdolność do przyswajania nowych umiejętności i inne tempo psychomotoryczne.

4.Nie wyręczaj dziecka– należy cierpliwie , wielokrotnie pokazywać dziecku, jak zapina się guziki lub przeplata sznurowadła i codziennie sprzątać razem z nim jego pokoik.

5.Daj dziecku prawo do decyzji–  już 3latek może sam decydować w dotyczących go drobnych sprawach : np. co chce zjeść na kolacje,czy jaką koszulkę włoży. Liczenie się z jego zdaniem daje mu poczucie ,że ma wpływ na to co się dzieje.

6.Ustalcie w rodzinie wspólnie jedną strategię ( jeden front wychowawczy) podczas nauki samodzielności. Jeśli jeden z domowników pozwoli dziecku na samodzielność, a drugi będzie nadopiekuńczy ,wywoła to u dziecka dezorientacje i złość.

7.Pamiętaj,że efektywne wspieranie dokonuje się poprzez:

- budowanie bezpiecznej relacji z dzieckiem

- okazywanie szacunku dla wysiłku dziecka i słuchanie

- wyznaczanie swoich granic i respektowanie  granic dziecka

- mówienie o własnych uczuciach i oczekiwaniach

- umiejętne wycofanie swojej pomocy czy obecności w miarę postępów dziecka

Bibliografia:

*K.Szczepkowska- Szczęśniak, Kuniszewska „Droga do samodzielności”, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej , Warszawa 2002

G- Kolczyńska, E.Zielińska „Jak świadomie wychowywać i uczyć”, Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2017

E.Gruszczyk -Kolczyńska, E.Zielińska „Wspomaganie rozwoju umysłowego 4 i 5 laktów” WSiP, Warszawa 2004